To pytanie zadaje z roku na rok coraz więcej osób. Zawód Auditora – jeśli można tą pełnioną funkcję nazwać zawodem jest widoczny praktycznie w każdej dziedzinie naszego życia zawodowego. Wynika to z tego, że każdy wyrób i usługa z którą mamy dzisiaj do czynienia, ma pewną określoną jakość, ma pewne oddziaływanie na środowisko, może przyczynić się do wypadku, poprawy warunku pracy, zmniejszyć lub zwiększyć zużycie energii, mieć mniejsze lub większe bezpieczeństwo w przetwarzaniu pewnych danych oraz bardziej dedykowane np. bezpieczeństwo w motoryzacji, bezpieczeństwo wyrobów medycznych, bezpieczeństwo żywności. Są to wymagania poszczególnych systemów zarządzania:

• ISO 9001 – System Zarządzania Jakością,
• ISO 13485 – System Zarządzania Jakością dla wyrobów medycznych.
  
• ISO 14001 – System Zarządzania Środowiskowego,
• ISO 22000 – System Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności,
  
• ISO/IEC 27001 – System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji,
• ISO 45001 – System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy,
• ISO 50001 – System Zarządzania Energią,
• IATF 16949 – System Zarządzania Jakością dla motoryzacji.

I nawet jeśli produkując wyroby lub świadcząc usługi nie mamy wdrożonych i certyfikowanych tych systemów, to musimy spełniać pewne określone standardy, zasady, wypracowane zwyczaje, wymagania klientów i wymagania prawne, aby móc w ogóle dany wyrób wprowadzić na rynek lub wykonywać daną usługę, na dodatek wygrać z coraz mocniejszą konkurencją.

I tu pojawia się zawód – a raczej jak to wcześniej wspomniano-potrzeba pełnienia roli Auditora; osoby, która potwierdzi, że dane wymagania są spełnione.

W zależności od wymagań i wykonywanych auditów Auditorzy dzielą się na:

1. pierwszy poziom: Auditorów Wewnętrznych (audity pierwszej strony: do potwierdzenia zgodności z wymaganiami w ramach danej organizacji),
2. drugi poziom: Auditorów Zewnętrznych (audity drugiej Strony - do potwierdzenia zgodności u dostawcy),
3. trzeci poziom: Auditorów Zewnętrznych (audity trzeciej Strony - do potwierdzenia zgodności np. systemu tzw. Auditor Certyfikujący).

W zależności od posiadanych kompetencji Auditorzy dzielą się na:

1. Auditorów Trenujących (nie posiadający odpowiednich kompetencji, uczący się od Auditorów z doświadczeniem ),
2. Auditorów w zespole (wykonujący auditu w zespole pod nadzorem Auditora Wiodącego),
3. Auditorów Wiodących (wykonujący audity samodzielnie lub zarządzający zespołem Auditorów).

Auditorami Zewnętrznymi mogą być Auditorzy Wewnętrzni do przeprowadzania auditów u swoich dostawców oraz Auditorzy Certyfikujący w jednostkach certyfikujących po uzyskaniu odpowiednich kwalifikacji i przeprowadzający audity certyfikujące na zgodność z określonym standardem ISO.

Aby zostać Auditorem należy posiadać odpowiednie kompetencje. W zależności od systemu, wymagań, pełnienia roli Auditora wymagania te są zróżnicowane.

Jakie kompetencje zatem powinna mieć osoba aby zostać Auditorem?

Szczegółowe wymagania odnośnie kompetencji dla Auditora zawarte są w:

1. normie ramowej ISO 19011 „Wytyczne dotyczące auditowania systemów zarządzania” rozdział 7, „Kompetencje i ocena auditora”,
2. przedmiotowych normach dla danego systemu zarządzania: ISO 9001, ISO 13485, ISO 14001, ISO 50001 itd. Na przykład w normie ISO 9001:2015 Systemy Zarządzania Jakością – wymagania rozdział 9.2 2 podpunkt c: „organizacja powinna: wybierać auditorów i prowadzić audity w sposób zapewniający obiektywność i bezstronność procesu auditu”,
3. w normie ISO/IEC 17021 Ocena zgodności — Wymagania dla jednostek prowadzących audity i certyfikację systemów zarządzania. Wymagania dotyczące kompetencji do auditowania i certyfikacji systemów zarządzania.

Najważniejsze czynniki, które mają wpływ na kompetencje Auditora to:

1. wykształcenie,
2. doświadczenie w pracy,
3. ukończone szkolenie,
4. doświadczenie w auditowaniu,
5. wiedza i umiejętności dotyczące auditowanego systemu,
6. wiedza i umiejętności dotyczące auditowanego obszaru – branży,
7. wiedza w zakresie obowiązujących wymagań prawnych i regulacyjnych,
8. cechy osobowości.

Warto tutaj podkreślić, że jest to dość obszerna lista wymagań, ale wymagania te nie muszą być warunkiem koniecznym, tak jak to jest np. w zawodzie kierowcy. Jeśli chcesz być kierowcą musisz mieć prawo jazdy zgodnie z wymaganiami prawnymi. Załóżmy wariant taki, że ktoś świetnie jeździ samochodem (tzw. dar wrodzony), wsiadł do samochodu, popatrzył jak inni to robią, pojeździł trochę na podwórku i każde kolejne minuty i godziny  są tylko potwierdzeniem, że jest „wyśmienitym” kierowcą. I pomimo, że nie boimy się z nim pojechać w podróż, to zgodnie z przepisami nie ma prawa jazdy więc nie może kierować. Warto podkreślić, że może świetnie jeździć, mieć wyczucie do odległości, sprzęgła, ale może nie znać wymaganych przepisów kodeksu drogowego i spowodować wypadek. Z auditowaniem jest trochę inaczej. Jeśli ktoś ma tzw. dar wrodzony i widząc jak inni to robią potrafi zrobić jeszcze lepiej, nie biorąc udział w teoretycznym szkoleniu, to takiej osobie po zweryfikowaniu kompetencji np. poprzez udział w audicie, ocenę auditora, ocenę sporządzonej dokumentacji,  warto zaufać i zlecać wykonywanie auditów.

Nigdzie w żadnych wymaganiach prawnych i w żadnej normie ISO nie ma warunku koniecznego, że Auditor musi mieć np. certyfikat. Ale czy chcielibyśmy powierzyć tak odpowiedzialną funkcję osobie, która nie posiada np. takiego certyfikatu jako jednego z kompetencji? Uważam to za duże ryzyko! Dlatego równie ważne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy, pozyskiwanej w szkoleniach dla Auditorów i posiadanie odpowiedniego certyfikatu.

Osiem wskazanych wyżej czynników w zależności od pełnionej przez Auditora roli również należy odpowiednio wyważyć. Zupełnie inna waga będzie np. czynnika doświadczenie w pracy, doświadczenie w auditowaniu i cechy osobowościowe dla Auditorów Wewnętrznych a inna – znacznie wyższa dla Auditorów Zewnętrznych np. wykonujących Audity Certyfikujące.